شاید برای خیلی از ما، بازدید از تخت جمشید در ساعات شب، امکان پذیر نباشد. به همین دلیل میخواهیم از دریچه دوربین محمد نوری، عکاس برجسته کشورمان نگاهی بیندازیم به شبهای اسرار آمیز تخت جمشید و به لطف این تصاویر هنرمندانه که ایشان به صورت اختصاصی در اختیار ما قرار داده اند از بین ستون ها و نقش ها گذر کنیم و از عظمت آنها غرق غرور شویم.
در حدود 2500 سال پیش، تعداد زیادی از با تجربه ترین مهندسان، معماران و هنرمندان از چهار گوشه عالم فرا خوانده شدند تا با مشارکت و هم اندیشی یکدیگر، اولین بنایی را برپا سازند که بتواند هزاران سال نمادی از وحدت جهانی و صلح و برابری باشد. تخت جمشید برجسته ترین مجموعه تاریخی ایران باستان و یکی از آثار بزرگ تمدن جهان و میراث بشری است.
مجموعه تخت جمشید شامل هفت کاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلکانها، ستونها، و دو آرامگاه سنگی است. جمعا بیش از سه هزار نقش برجسته در کاخ ها و مقبره های تخت جمشید وجود دارد که به طرز خارق العاده ای با یکدیگر هماهنگ می باشند.
یکی از دروازه های کاخ صد ستون که 14 نفر از نمایندگان ملل مختلف را نشان میدهد که در 3 ردیف زیر هم قرار گرفته اند و خشایار شاه را به درون کاخ حمل می کنند. همین نقش در ضلع دیگر با 14 نفر دیگر از نمایندگان ملل تکرار شده است که در مجموع، این 28 نفر هر یک با ظاهر مخصوص به کشورش خودش، به تصویر کشیده است که در نتیجه، این دروازه علاوه بر نشان دادن اوج هنر دوران هحامنشی به عظمت آن دوران و کشورهای تحت سلطه نیز اشاره دارد.
نقش شیر گاو شکن، پلکان شرقی کاخ آپادانا
ستون های محوطه کاخ آپادانا هنگام غروب آفتاب
در اواخر سال ۱۳۱۲ خورشیدی بر اثر خاکبرداری، حدود چهل هزار لوح گلی به شکل مهرهای نماز کشف گردید. پس از خواندن الواح آشکار شد که قصرهای تخت جمشیدمانند اهرام مصر با به بیگاری گرفتن رعایاساخته نشده است. زیرا این اسناد عیلامی ثابت می‌کرد که تمامی کارگران ساختمانی، نجارها، سنگ‌تراشها، معمارها و مهندسها، مزد می گرفتند وعلاوه بر دریافت حقوق، از مزایای بیمهٔ کارگری نیز استفاده می‌کردند. نمایی از داخل کاخ تچر یا کاخ اختصاصی داریوش بزرگ
کاخ تچر یا کاخ اختصاصی داریوش بزرگ از نخستین کاخ هایی است که بر روی صفه تخت جمشید کشف گردید. سنگ های این کاخ خاکستری و صیقلی بوده است به طوریکه عکس آدمی در آن می افتاده وبه همین جهت در این اواخر آن را آیینه خانه یا تالار آیینه هم می خواندند. نمونه ای از سر ستون گاو، در کاخ صد ستون
نقش سپاه جاویدان بر پلکان شرقی کاخ آپادانا.
نخبه ترین سپاه ایرانی را یک گروه ده هزار نفری تشکیل می داد که از پیادگان بودند و هرگاه یکی از ایشان بیمار و یا کشته می شد، بی درنگ جایش را با یک تن دیگر پر می کردند، یعنی هیچگاه تعداد این سپاه از ده هزار تن کمتر نمی شد، از این جهت آنرا سپاه جاویدان یا بی مرگ می خواندند.این کاخ که کاخ خصوصی خشایارشا بوده‌است در مرتفع‌ترین قسمت صفهٔ تخت جمشید قرار دارد. احتمال می‌رودآتش‌سوزی از این مکان شروع شده باشد به خاطر نفرتی که آتنی‌ها از خشایارشا داشتند به خاطر به آتش کشیده شدن آتن به دست وی. به خاطر ویرانی شدید اطلاعات زیادی در مورد این کاخ در دسترس نیست. خیلی‌ها ازاینجا به عنوان کاخ مرموز نام برده‌اند.در خیلی از نقاط تخت جمشید آثار سوختگی شدید و مهیبی که هدیه اسکندر به ایرانیان بود به چشم می خورد. گذشتگان بقایای اشیای سوخته و خاکستر چوب سدر متعلق به سقف را یافته اند و بدین ترتیب شکی نمانده است که کاخ های تخت جمشید را آتش ویران کرده است.دروازه همه ملل، با دو ابولهول با سر انسان، تنه گاو و بال عقاب که مظهر نگهبانی است. در زمانهای مخصوصی از سال که نمایندگان همه اقوام تابع کشور ایران بعد از بالا آمدن از پله ها وارد محوطه تخت جمشید می شدند ابتدا وارد این کاخ می شدند سپس به سوی کاخ های دیگر هدایت می شدند، به همین دلیل نام این کاخ کوچک را دروازه همه ملل نامیده اند. نقش برجسته ابوالهول با سر انسان، بال عقاب و تنه شیر.
پیکره ابوالهول به عنوان موجودی نمادین می باشد که از قدرت شیر، تسلط عقاب و اندیشه انسانی یرخوردار است. این نقش هم مانند تعداد دیگری از نقوش مشابه از هنر آشوری اقتباس شده است و به عنوان نماد نگهبان کاربرد داشته است. یکی از سر ستون های هما در تخت جمشید
مردم ایران باستان این پیکره ها را دارای نیروی مقدس و آسمانی و نگهبان گنجینه های خدایان می پنداشتند.تخت جمشید مملو از نشانه های شگفت انگیزی در عرصه کشور داری، نظامی، فرهنگ، هنر، احترام به اقوام، صلح و برابری است که حتی ویرانه های آن امروزه پس از گذشت ۲۵۰۰ سال، هنوز مورد تحسین هر بیننده ایرانی و غیر ایرانی قرار می گیرد. پس بی جهت نیست که هر روزه از گوشه و کنار ایران، مردم دسته دسته به تخت جمشید می آیند و در پیکره های تراشیده از سنگش، تجلی آرمان ها و اندیشه ها و سنن دلپسند و صلح طلبانه نیاکان خویش را می بینند و با فرهنگ و هنر والای پدران خویش آشنا می شوند.