با وجود پژوهشهای بسیار که به ویژه در قرن کنونی درباره پیدایش شطرنج و ابداع آن به عمل آمده است، تا کنون هیچ یک از پژوهشگران، چه خارجی و چه ایرانی، به نتیجه قطعی و روشنی دست نیافته اند. اما بررسی سابقه تاریخی شطرنج بر اساس مدارک مستند، گواه آن است که ایرانیان، قبل از دوران ساسانیان یعنی نزدیک به دو هزار سال قبل با شطرنج آشنا بوده‌‌اند. پیرامون بازی شترنگ(شطرنج) و زمان و جایگاه پیدایش آن نگره های فراوانیست. برخی پیشینه ی آن را به (۳-۴ پ.ز) پیش میبرند و گمان میبرند که بازی هایی همسان شترنگ در هندوستان و چین و مصر وجود داشته. پژوهشگر انگلیسی به نام بِلَند(bland) در نسک(کتاب) خود "در باب شطرنج ایرانی" که در سال ۱۸۵۱در لندن به چاپ رسید کوشیده که نشان دهد شطرنج از ایران به هند رفته و دگر بار به ریختی کاملتر به ایران و سرزمین خود بازگشته. با توجه به عواملی مانند قدمت تاریخی، بررسی اصطلاح های علم شطرنج بر پایه اصول دانش زبان شناسی و هماهنگی شطرنج با فرهنگ اجتماعی ایرانیان، می توان پذیرفت که این هنر چنان که امروز متداول و مطلوب جهانیان می باشد، فن تکامل یافته ای است با سابقه دو هزار ساله که بدون تردید از ایران سر بر آورده است. پس از رنسانس و در اواخر قرن پانزدهم میلادی، شطرنج در قاره اروپا متحول گردید و تغییرات مهمی در حرکات مهره‌ها به ویژه حرکت وزیر، فیل و طرز قلعه رفتن و گرفتن پیاده در حین عبور و... داده شد. به عبارت دیگر، شطرنج نوین که امروزه در سراسر دنیا از جمله کشور ما رایج است، پدید آمد. در مطلب زیر نقاشیهای قدیمی از نقاشان معروف و به نام درباره بازی شطرنج در اقصی نقاط جهان را می بینیم: The Chess Players by Samuel Melton Fisher Queen Nefertary playing Senet a game similar to chess Interno. Luigi Chessa Playing chess. 1550. Sofonisba Guisassola Albertus Pinktor. 1480 Lucas van Leyden. The chess match. 1508 Lucas van Leyden. The game of chess. 1508 Franciscus Leonardus Johannes Moormans. A game of chess in a luxurious interior Edwin Lords Weeks. A game of chess in cairo street. 1879 Henricus Reyntjes. Game of chess George Goodwin Kilburne. The play of chess. 1888 Emilio C. L. Taffani. A quiet night Jean Leon Gerome. Almehs playing chess in a cafe Allan Douglass Mainds. A lesson of chess Liberale da Verona. The chess players. 1475 Stanislaw Chlebowski. Chess players Arturo Ricci. The game of chess Sin titulo Honore Daumier. The chess player. 1863 Jose Garcia y Ramos. the chess game Paris Bordone. Partita a scacchi. 1555 Henry Pierre Picou's. Jeu d'echecs indien