تاریخچه لیگ هاى فوتبال ایران
نهمین دوره رقابتهاى فوتبال لیگ برتر باشگاههاى ایران در شرایطى از روز ۱۵ مرداد آغاز مى شود که نگاهى به تاریخچه شکل گیرى این مسابقات در فوتبال کشورمان ۴۰ سالگى لیگ را نشان مى دهد. به گزارش خبرگزارى مهر، تاریخ شروع فوتبال در ایران ، به حدود یک قرن پیش باز مى گردد، زمانى که گروهى انگلیسى براى اکتشاف نفت در جنوب ایران عازم کشورمان شد. پس از حفر اولین چاه نفت در«مسجد سلیمان» به سال ،۱۹۰۸ فوتبال به شکل جدى در این شهر دنبال شد. چندى بعد همین اتفاق در« بوشهر» افتاد. شهروندان انگلیسى در اوقات فراغت با هیجان رودروى تیم هاى محلى کشورمان مى ایستادند و البته این رقابت ها بیشترحالت تفریحى داشت و این رشته مهیج به تدریج در شهرهاى دیگر ایران از جمله بندرانزلى و بندرعباس توسعه پیدا کرد. گسترش منظم فوتبال درادامه ، مرزهاى شهرهایى چون آبادان و مشهد را نیز در نوردید و جوانان بیشترى را به سوى این رشته ورزشى جلب کرد. قبل از شروع جنگ جهانى اول(۱۹۱۴) فوتبال در مدرسه آلمانى ها بازى مى شد اما بعد از خاتمه جنگ، کالج آمریکایى ها در تهران پیگیر این ورزش شد. همچنین مسابقاتى بین اعضاى سفارتخانه هاى اروپایى در ایران پایه ریزى و دنبال شود.البته نخستین تیم فوتبال در پایان دوره قاجاریه(۱۹۱۹) و براى قدردانى از کوشش هاى برادران سردارخان که تحصیل کرده بلژیک بودند و در امر بسط و گسترش فوتبال نقش داشتند، تشکیل شد. بازیکنان معروف آن تیم« برادران مفتاح»،«اکبر توفان»،«پان اسدالله»، «رضا والى کلانترى»، «هراند گالوستیان» و« گالیک هاراتونیان» بودند.همچنین «ابوالفضل صدرى» رئیس سازمان وقت ورزش، تشکیل تیم هاى آزاد در تهران را تشویق و ترغیب کرد و حتى براى برندگان رقابت هاى داخلى جوایزى تعیین کرد. تیمى به نام تهران که اعضاى آن از بازیکنان رشته هاى ورزشى مختلف جمع آورى شده بودند، موفق به فتح نخستین دوره رقابت هاى داخلى فوتبال شد. چندى بعد حسین صدقیانى که براى ادامه تحصیلات عالیه به ترکیه رفته بود، به تیم فنر باغچه این کشور و سپس «راپیدوین اتریش» ملحق شد. وى پس از بازگشت به ایران، موسس یک تیم در شهر مقدس مشهد شد. صدقیانى از جمله اولین کسانى بود که در اروپا با فوتبال مدرن و نوین آشنا شده بود. حضور وى در فوتبال ایران مصادف شد با انتقال تجربه و دانش روز فوتبال جهان به جوانان علاقمندى که تشنه یادگیرى صحیح این رشته ورزشى بودند. آنطور که به نظر مى رسد تیم منتخب اتحادیه کارگران تحت عنوان تیم تهران اولین سفر برون مرزى که جنبه غیر رسمى داشت را به« بادکوبه» انجام داد. البته حاصل ۳ بازى فوتبالیست هاى آن موقع کشورمان، ۳ شکست پیاپى با نتایج ۴ بر یک، ۳ بر صفر و ۲ بر صفر بود.البته برگزارى مسابقات فوتبال در اواسط دهه ۳۰ و در حدود سال ۱۳۳۴ در قالبى متمرکز آغاز شد زیرا در آن زمان فوتبال ایران با ساختارى به نام لیگ یا مسابقات باشگاهى غریبه بود و فوتبال تنها در شکل مسابقات استانى و یا رقابت بین قهرمانان استان ها در سراسر کشور انجام مى شد. شاید یکى از قدیمى ترین مسابقاتى که در تاریخ فوتبال ایران به ثبت رسیده است، دیدارهاى متمرکزى بود که در سال ۱۳۳۹ شمسى برگزار و با قهرمانى شاهین آبادان به پایان رسید.این رقابت ها در ۶ گروه برگزار شد و تیم هاى برتر هر گروه به دیدارهاى پایانى راه یافتند اما چون اکثریت تیم هاى حاضر در این مسابقات منتخب استانها بودند، نمى توان نام آن را رقابت هاى باشگاهى یا لیگ نهاد. دوسال بعد دارایى فاتح چنین تورنمنتى شد و در سالهاى ۱۳۴۶ و ۱۳۴۷ پاس در این مسابقات به مقام نخست دست یافت. البته آمارنویسان فوتبال ایران، سال ۱۳۴۹ را آغاز فوتبال باشگاهى ایران مى دانند، مسابقاتى که در زمان ریاست مصطفى مکرى براى اولین بارجنبه رقابت هاى باشگاهى را به خود گرفت زیرا تمام تیم هاى حاضر درآن باشگاهى بودند. تاج یا همان استقلال پیشین قهرمان آن دوره نام گرفت اما یک سال بعد پرسپولیس موفق به فتح این جام شد تا قهرمانان این مسابقات تیم هاى سرخابى تهران باشند. تجربه برگزارى این مسابقات، توجه بیشترمردم به این رشته ورزشى، گسترش فوتبال در زمین هاى خاکى مناطق مختلف تهران و شهرهاى دیگر و همچنین افزایش امکانات ابتدایى براى این ورزش در نقاط مختلف کشور، زمینه ایجاد مسابقات معتبرى به نام تخت جمشید را در فوتبال ایران فراهم کرد. این رقابت ها از سال ۱۳۵۲ بصورت رسمى آغاز شد تا فوتبال باشگاهى ایران وارد مرحله جدیدى از برنامه ریزى و انضباط اجرایى شود.تاریخچه کامل قهرمانان ادوار مختلف رقابت هاى لیگ برتر باشگاه هاى ایران و آقاى گل هاى مختلف این مسابقات را در زیر ملاحظه مى کنید:
لیگ منطقه اى
:۱۳۴۹ تاج (استقلال) - آقاى گل: حسین کلانى از پرسپولیس با ۷ گل زده
:۱۳۵۰ پرسپولیس - آقاى گل: حسین کلانى و صفر ایرانپاک هر ۲ از پرسپولیس با ۱۱ گل زده
جام تخت جمشید
:۱۳۵۲ پرسپولیس - آقاى گل: غلامحسین مظلومى از تاج( استقلال فعلى) با ۱۵ گل زده
:۱۳۵۳ تاج (استقلال) - آقاى گل: غلامحسین مظلومى از تاج( استقلال فعلى) و عزیز اسپندار از ملوان بندرانزلى با ۱۰ گل زده
:۱۳۵۴ پرسپولیس - آقاى گل: نادر نورایى از هما با ۱۸ گل زده
:۱۳۵۵ پاس - آقاى گل: غلامحسین مظلومى از تاج( استقلال فعلى) با ۱۹ گل زده
:۱۳۵۶ پاس - آقاى گل: عزیز اسپندار از ملوان بندرانزلى با ۱۶ گل زده
:۱۳۵۷ این دوره به علت انقلاب اسلامى ناتمام ماند - آقاى گل: حسین فرکى از پاس با ۷ گل زده( تا پیش از لغو مسابقات)
لیگ قدس
۱۳۶۸-:۶۹ استقلال - آقاى گل: محمد احمدزاده از ملوان با ۱۶ گل زده
مسابقات جام آزادگان
:۱۳۷۰ پاس - آقاى گل: فرشاد پیوس از پرسپولیس با ۱۱ گل زده
:۱۳۷۱ پاس - آقاى گل: جمشید شاه محمدى از کشاورز با ۱۱ گل زده
:۱۳۷۲ سایپا - آقاى گل: عباس سیمکانى از ذوب آهن با ۱۷ گل زده
:۱۳۷۴ سایپا - آقاى گل: فرشاد پیوس از پرسپولیس با ۲۰ گل زده
۱۳۷۴-:۷۵ پرسپولیس - آقاى گل: محمد مومنى از پلى اکریل اصفهان با ۱۹ گل زده
۱۳۷۵-:۷۶ پرسپولیس - آقاى گل: على اصغر مدیرروستا از بهمن با ۱۸ گل زده
۱۳۷۶-:۷۷ استقلال - آقاى گل: حسین خطیبى از شهردارى تبریز با ۱۵ گل زده
۱۳۷۷-:۷۸ پرسپولیس - آقاى گل: عبدالجلیل گل چشمه از ابومسلم و کورش برمک از تراکتورسازى با ۱۱ گل زده
۱۳۷۸-:۷۹ پرسپولیس - آقاى گل: مهند المهدى از صنعت نفت آبادان با ۱۵ گل زده
۱۳۷۹-:۸۰ استقلال - آقاى گل: رضا صاحبى از ذوب آهن اصفهان با ۱۴ گل زده
مسابقات لیگ برتر
۱۳۸۰-:۸۱ پرسپولیس - آقاى گل: غلامرضا عنایتى از ابومسلم با ۱۷ گل زده
۱۳۸۱-:۸۲ سپاهان اصفهان - آقاى گل: ادموند بزیک از سپاهان با ۱۲ گل زده
۱۳۸۲-:۸۳ فولادخوزستان - آقاى گل: على دایى از پرسپولیس با ۱۶ گل زده
۱۳۸۳-:۸۴ پاس - آقاى گل: غلامرضا عنایتى از استقلال با ۲۰ گل زده
۱۳۸۴-:۸۵ استقلال - آقاى گل: غلامرضا عنایتى از استقلال با ۲۱ گل زده
۱۳۸۵-:۸۶ سایپا - آقاى گل: عرفان اولروم از ابومسلم و مهدى رجب زاده از ذوب آهن با ۱۷ گل زده
۱۳۸۶-:۸۷ پرسپولیس - آقاى گل: محسن خلیلى از پرسپولیس و هادى اصغرى از راه آهن با ۱۷ گل زده
۱۳۸۷-:۸۸ استقلال - آقاى گل: آرش برهانى از استقلال با ۲۱ گل زده